– نظریه انحرافات اجتماعی (آنومی) دورکیم و مرتن
امروزه در فرهنگ جامعه‌شناسی، مفهوم آنومی در سه معنای جداگانه و در عین حال وابسته به هم به کار می‌رود:1-آنومی نوعی نابسامانی فردی است که موجب سرگشتگی انسان و نبود قانون و دستورالعمل رفتار برای وی می‌شود.2-آنومی وضعیتی اجتماعی است که در آن قواعد اجتماعی با یکدیگر ناهمساز و در ستیزه‌اند و فرد برای انطباق و پیروی از این قواعد دچار پریشانی و سردرگمی می‌شود.3-آنومی وضعیتی اجتماعی است که در آن مواردی محدوده قواعد رفتار اجتماعی وجود ندارد (اشرف،1354: 167). ایده اصلی دورکیم در این خصوص آن بود که زندگی بدون وجود الزام‌های اخلاقی یا ضرورت‌های اجتماعی تحمل‌ناپذیر می‌شود و در نهایت نیز به شکل‌گیری پدیده آنومی، یعنی نوعی احساس بی‌هنجاری می‌انجامد که اغلب مقدمه‌ای برای بروز کجروی و خودکشی است. او اشاره می‌کند که در جوامع امروزی، خواه در سطح جامعه و خواه در سطح برخی گروه‌های تشکیل‌دهنده آن، معیارها و هنجارهای سنتی، وضعیتی در حال تضعیف دارد، بی‌آنکه هنجارهای جدیدی جایگزین آن گردد. بر همین اساس، بی‌هنجاری در شرایطی پدید می‌آید که در حوزه‌های معینی از زندگی اجتماعی، معیارهایی روشن برای راهنمایی رفتار وجود نداشته باشد و پیامدهای آنومی نیز در شکل نوعی نابسامانی روانی و فردی و در قالب تعارض شخصیت فردی و خودخواه انسان با شخصیت اجتماعی و دیگر خواه او متجلی می‌شود. علت آشکار تحقق آنومی نیز به نظر دورکیم، تحولات شتابان اقتصادی است؛ زیرا این تحولات، نوعی بحران را در نظام ارزشی و هنجاری جامعه به دنبال می‌آورد (سلیمی و داوری،1380: 430-429). بدین ترتیب، نزاع و سایر اشکال کژرفتاری‌ها در اندیشه دورکیم، معلول مکانیزم های معین و عوامل اجتماعی مشخص می‌باشند. اگر چه او به طور اخص بر روی نزاع تأکید نمی‌کند، آشکارا بر این اصل تأکید دارد که فقدان اجماع در باب ارزش‌های مقرر به محو و غیبت تدریجی آتوریته و ضابطه اخلاقی منجر می‌گردد و جامعه، مدیریت مؤثر و کنترل اجتماعی لازم بر فرد را از دست می‌دهد. ثبات اجتماعی برخاسته از قواعد اخلاقی و نحوه مدیریت صحیح اجتماعی، منوط به چگونگی اعمال کنترل اخلاقی بر افراد یک جامعه است. از این رو فقدان چنین ضابطه کنترلی و مدیریت اخلاقی در بروز بی‌هنجاری اجتماعی از جمله نزاع نقش اساسی ایفا می‌کند (نظری،1386: 94).
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به نزاع‌های خیابانی در شهرستان بندرعباس
