دانشگاه اراک
دانشکده علوم انسانی
کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی
بینامتنی قرآنی و روایی در اشعار سه تن از شاعران شیعی (کمیت بن زید اسدی، عبدی کوفی و دیک الجن الحمصی)
استاد راهنما:
دکتر قاسم مختاری
استاد مشاور:
دکتر سید ابوالفضل سجادی
زمستان 1391
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
بینامتنیت از دیدگاه ناقدان غربی. 2
بینامتنیت از دیدگاه ناقدان عربی. 9
اصطلاحات بلاغی مرتبط با تناص… 9
معیارهای سهگانهی بینامتنی. 12
رثاء اهل بیت(ع) و یارانشان. 16
استفاده از براهین عقلی در برخورد با مخالفان اهل بیت(ع) 17
آمیختگی عناصر دینی و سیاسی. 19
بیان حقّانیت ائمه(ع) در جانشینی پیامبر(ص) 20
هجو دشمنان خاندان پیامبر اکرم (ص) 20
مسأله رجعت و ظهور امام زمان (عج) 21
استفاده از آیات و روایات در شعر. 22
عبدى كوفى شاعر ولایت و حریت.. 30
اعتراف سید حمیری به نبوغ شعری عبدی. 35
نگاهی کلی بر سبک شعری دیکالجن. 39
روابط بینامتنی قرآنی و روایی شعر شاعران. 40
روابط بینامتنی اشعار کمیت اسدی با آیات قرآن کریم و احادیث.. 41
روابط بینامتنی با قرآن کریم 41
روابط بینامتنی علم یا شخصیت.. 59
روابط بینامتنی اشعار عبدی کوفی با آیات قرآن کریم و روایات.. 65
اروابط بینامتنی با آیات قرآن کریم 65
روابط بینامتنی با قرآن و احادیث.. 89
روابط بینامتنی علم یا شخصیت.. 95
روابط بینامتنی اشعار دیکالجن الحمصی با آیات قرآن کریم و احادیث.. 99
روابط بینامتنی با قرآن کریم 99
روابط بینامتنی با احادیث.. 109
روابط بینامتنی با قرآن و احادیث.. 114
روابط بینامتنی علم یا شخصیت.. 118
موجز الرسالة…………………………………………………………………..127
فهرست پایگاههای اینترنتی. 141
چکیده:
بینامتنی یکی از رویکردهای نقد جدید است، که روابط بین متون را مورد بررسی قرار میدهد. این رویکرد، نگرش به متن را به طور کلی دگرگون کرد. بر اساس آن، متن پایدار وجود ندارد؛ متون در نهایت حاصل آثار پیش از خود یا معاصر با خود میباشد. این رویکرد به متون، مورد توجّه منتقدان غرب و جهان عرب واقع شد و واکنشهای متفاوتی را برانگیخت.
شاعران مكتبى و مدافعان ولایت اهل بیت(ع)، پیوسته از عقیده و ایمان خویش، مشعلى برافروخته و از هنر و ادب خود، سلاحى ساختهاند، تا از «حق» دفاع كنند و با «باطل» بستیزند. شاعران شیعی در راستاى فرهنگ اهل بیت(ع) و دفاع از ولایت، شعر را در خدمت عقیده قرار دادهاند. قرآن کریم از آغاز نزول تا کنون به دلیل حیاتی بودن و برخورداری از جمال لفظی و معنویِ غیر قابل وصف همواره، این معدن غنی، الگوی بسیاری از شاعران و ادیبان و بزرگان دین بوده است و در هر دوره، صاحبان شعر و ادب مناسب با ذوق و توانایی خویش، از واژگان، سبک، معنا و درونمایهی این گنجینهی بی پایان بهره بردهاند.
کمیت اسدی، عبدی کوفی و دیکالجن الحمصی از جمله شاعرانی بوده اند که در برخی از اشعار خویش، به طور مستقیم و یا غیر مستقیم از آیات قرآنی استفاده نموده اند. خواننده با نگریستن در اشعار این سه شاعر با قرآن کریم و روایات، به خوبی به جلوهای بینامتنی اشعار این شاعران و قرآن کریم و روایات پی خواهد برد؛ روابطی که آگاهانه و آشکار و بیشتر آن در ذیل نفی جزئی یا «اجترار» و بعضاً در ذیل نفی متوازی یا «امتصاص»، بنابر معیارهای بینامتنی از دیدگاه محمد بنیس قرار میگیرند.
Abstract:
Intertextuality is one of the new critical approaches of this period that considers the relation among texts. This approach transformed the way critics looked at the texts. Based on this no consequent text is available. Texts are follow their previous or contemporary works. This approach to texts received a lot of attention from western critics and caused different views on the subject.
Traditional poetics along with advocates of (valayat) consequently aroused fires from their faith and beliefs and build a weapon from their art and literature in order to defend truth and fight untruth. Shite poetics along culture of (valayat) and defending it used poems in their beliefs. Quran from day of coming because of vitality has been known to be full of literal and spiritual description and been used by poetics, scientists and clergy men in each period. Stylists have used this source of literature according to their talent and ability.
Komeit assadi, Abdi kufy and dik aljen Alhmsy are among the poets who used Quranic verses in some of their poems. The reader of these poems will somehow be familiar with Quranic verses and its applications .intertextuality. These interactions which are obvious and clear are a fraction of this source, others are occurred by a slight change in meaning that according to Mohammad Benis is considered intertextuality.
مقدمه:
علم نقد همواره در ادبیات از ارزش و اهمیت والایی برخوردار بوده و به عنوان راهی برای ارزشگذاری آثار ادبی از دیرباز مورد توجّه قرار گرفته است. پدیده بینامتنی به عنوان یک نظریهی جدید و مدرن که ارائه دهندهی نگرشهای تازه در علم نقد است، امروزه بسیار حائز اهمیت است و جنبه ای از زندگی پسامدرن را نشان میدهد. این نظریهی به عنوان یک امر حتمی برای هر متن میباشد و هیچ متن ادبیای، از این امر مستثنی نیست، هر اثر در یک زمانی تحت تأثیر آثار قبل خود بوده و با تغییر و تحوّل آثار پیشین به خود هویت بخشیده است؛ به عبارت دیگر در هر اثری باید به دنبال ارجاعی به قبل آن اثر و یا معاصر آن بود؛ چرا که خاصیت ذهنی انسان اقتضا می کند تا پیوسته از تجربیات ذهن فعّال و پویای خود استفاده کند. نویسنده و افکار او در یک زمان از تفکّرات دیگران تأثیر میپذیرد و در زمان دیگر اندیشه های مخاطبین خود را تحت تأثیر قرار میدهد. چنین نگرشهایی به متن امروزه به عنوان یک قانون برای هر متن تبدیل شده و در حیطهی نظریهی ادبی به عنوان «بینامتنی» جای میگیرد.
سؤالهایی که در این رابطه در ذهن صورت میگیرد، می تواند چنین باشد:
1.آیا بدون کمک گرفتن از دیگر اندیشهها میتوان اندیشید؟
2. آیا بدون اشاره به دیگر نوشتهها میتوان نوشت؟
در واقع پذیرش پاسخ منفی به این پرسشها، خود به معنای رسمیت شناختن بینامتنی است.
قرآن کریم ارزشمندترین اثری است که به عنوان یک میراث ادبی و دینی جامع و کامل در آثار شاعران میدرخشد. قرآن کریم به علت برخورداری از جمال لفظی و معنویِ غیر قابل وصف، همواره الگوی بسیاری از شاعران و ادیبان و بزرگان بوده است. در واقع استفاده از آیات و مفاهیم قرآنی در شعر در هر دوره ضرورت به شمار میرفته؛ چرا که شعرهایی بیشترین تأثیر را داشتند که در پروردن مضامین آنها از آیات قرآنی و یا حتی احادیث پیامبر(ص) و أئمهی اطهار(ع) استفاده میشد.
درباره پیشینهی پژوهش، میتوان گفت که پژوهشهایی در زمینه بینامتنی در دانشگاههای جهان عرب، انجام شده است. از آن جمله میتوان به «مظاهر التناص الدینی فی شعر أحمد مطر» پایان نامه کارشناسی ارشد، نوشته عبدالمنعم محمد فارس و «التناص فی روایة الیاس خوری»، پایان نامه کارشناسی ارشد نوشتهی أمل أحمد عبداللطیف أحمد در دانشگاه نابلس(فلسطین) اشاره نمود. در این زمینه پژوهشهایی نیز در ایران صورت گرفته است که از آن میان میتوان به مقاله «بینامتنی دیوان ابوالعتاهیه و نهج البلاغه»، نوشتهی مرتضی قائمی، پایان نامه «روابط بینامتنی قرآنی با اشعار احمد مطر» نوشتهی ماشاء الله واحدی و فرامرز میرزایی، مقاله «بینامتنی قرآنی و روایی در شعر سید حمیری»، نوشتهی قاسم مختاری، مقاله «بینامتنی دینی در ادبیات زنان کویت»، نوشتهی فاطمه ذوالقدر، مقاله «ظاهرة التناص فی لغة محمود درویش الشعریة»، نوشتهی مرضیه زارع زردینی، «بینامتنی قرآنی در مقامات ناصیف یازجی»، نوشتهی مرتضی قائمی و مقاله «بینامتنی اشعار عبدالوهّاب البیاتی با قرآن کریم»، نوشتهی طیبه سیفی اشاره نمود.
درباره ضرورت تحقیق باید متذکر شد که برای خواننده این نکته اهمیت دارد که بداند شاعران شیعه تا چه اندازه در گفتن اشعار خود به قرآن کریم و کلام اهل بیت(ع) نظر داشته اند و همچنین برای ادب دوستان مفید خواهد بود که بدانند چه مضامین مشترکی بین شعر شاعران و آیات قرآن و سخنان أئمهی اطهار(ع) وجود دارد. با این حال این موضوع آنگونه که شایسته است مورد تحقیق و بررسی قرار نگرفته است، و این نوشتار میزان بهرهمندی از آیات و روایات را در اشعار شاعرانی چون «کمیت بن زید اسدی»، «عبدی کوفی» و «دیک الجن» با توجّه به نظریهی بینامتنی مورد بررسی قرار میدهد.
فرضیه های پژوهش
- آشکار بودن روابط بینامتنی باعث شده که اکثر روابط از نوع نفی متوازی و نفی جزئی باشد
- روابط بینامتنی در اشعار سه شاعر بیشتر در واژگان و مضمون میباشد.
- واژگان قرآنی و روایی جزء لا ینفک اشعار شاعران شیعی است.
- کمیت اسدی، عبدی کوفی و دیکالجن از مضامین آیات قرآن و حدیث برای بیان اهداف دینی خویش بهره بردهاند.
شیوه و ساختار پژوهش:
شیوه و ساختار این پژوهش که از یک مقدمه، سه فصل و نتیجه تشکیل شده است، کتابخانهای و کاربردی است.
در فصل اوّل به موضوع بینامتنی پرداخته شده است و موضوعاتی از قبیل، بینامتنیت از دیدگاه ناقدان غرب و بینامتنیت نزد جهان عرب و دیدگاه ناقدان عربی بررسی گردیده است، همچنین به نقد ادبی قدیم عرب و نحوه ورود آن به نقد ادبی جدید عربی و همینطور دیدگاه های منتقدان عرب درباره این نظریه و در پایان انواع و اقسام آن از دیدگاه محمد بنیس با تأثیر پذیری از «ژولیا کریستوا» و اصول آن از دیدگاه وی بررسی شده است.
در فصل دوّم به شعر شیعی و شرح حال کمیت اسدی، عبدی کوفی و دیکالجن پرداخته شده است که موضوعات زیر را در برمیگیرد: شعر شیعی و ویژگیها و مضامین آن به همراه مختصری از زندگی شاعران مورد نظر، ویژگیهای شعری و جایگاه ایشان بین شاعران شیعی.
در فصل سوّم به بررسی روابط بینامتنی شعر شاعران با قرآن کریم و کلام پیامبر(ص) و أئمهی اطهار(ع)، بر اساس معیارهای سهگانهای شرح داده می شود که ژولیا کریستوا در هر روابط بینامتنی به آن اشاره کرده است؛ این معیارها مورد تأیید بسیاری از منتقدان عرب از جمله محمد عزّام، محمد بنیس و دیگر ناقدان نیز میباشد. اما در این پژوهش سعی شده از شیوه محمد بنیس در تحلیل روابط بینامتنی استفاده شود.
در استفاده از منابع و مراجع در این پژوهش سعی بر این بود، تا حد امکان از منابع اصلی و معتبر استفاده شود، به همین منظور تمام مقالات و پژوهشهای چاپ شده در مجلههای داخلی و خارجی مورد استناد این پژوهش بوده است.
تعداد صفحه : 168
قیمت :14700 تومان
بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد
و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.
پشتیبانی سایت : * parsavahedi.t@gmail.com
در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.
*
[add_to_cart id=152647]
