- پول و بانکداری الکترونیک
پول الکترونیک، همان تکانههای الکترونیکی یا دادههای رایانهای است که واجد اعتبار مالی شده است و با بهطور کلی دو نوع میباشد:
1 – 1 – کارتهای هوشمند1: که به آنها پول الکترونیک آنلاین هم گفته میشود و در قابل کارتهای اعتباری یا بدهی (debit cards) یا حتی سادهترین شکل انها یعنی کارتهای تلفن ظهور پیدا کردهاند. دلیل نامگذاری این کارتها به پول الکترونیک آنلاین است که نقل و انتقال وجوه به وسیله آنها از طریق دستگاههای خاصی نظیر خود پردازها صورت میگیرد.
2 – 1 – پول الکترونیک کامپیوتری: این پول حتی به اندازه کارتهای هوشمند هم وجود خارجی ندارد و بهطور کلی برای فضای تبادل اطلاعات طرح ریزی شده است. برای دسترسی به وجود آنلاین لازم است پیشاپیش نزد مؤسسه اعتباری یا بانکی که از این فناوری برخوردار است وجه یا اعتباری سپرده شود، سپس یک شماره اعتباری در اختیار مشتری قرار میگیرد که میتواند از طریق رایانه شخصی خود از منزل یا هر جای دیگر با اتصال به اینترنت اقلام مورد نیاز خود را تهیه و برای پرداخت وجه فقط آن شماره در اختیار سایت مورد نظر قرار میدهد که آن نیز بهطور خودکار به سایت بانک یا مؤسسه مربوطه متصل میشود و وجه مورد نظر را به حساب خود منتقل میکند . با توجه به مطالب گفته شده مفهوم بانکداری الکترونیک نیز روش میشود که به طور کلی میتوان آن را انجام امور بانکی به شکل الکترونیکی دانست که در اینجا به جای ساختمان، نیروی انسانی و اسناد و اوراق کاغذی با فضای تبادل اطلاعات و یک سری برنامههای کاربردی و اسناد دیجیتال سروکار داریم.2
این فناوری جدید چنان برای پولشویان شگفت انگیز بوده که آن را بهشت خود نامیدهاند یکی از مهمترین ابزارهایی که در پول و بانکداری الکترونیک برای اجرای صحیح امور و بالا برد ضریب اطمینان کارکردها به کار میرود، فناوری رمزنگاری و امضای دیجیتال میباشد. بهطور خلاصه کارکرد فناوری رمزنگاری این است که محتوا را به شکلی نامفهوم و غیر قابل درک تبدیل میکند و برای اینکه به حالت اولیه برگردد لازم است فرآیند رمز گشایی
اجرا شود که بدیهی است فقط سازنده و واگذارنده این فناوری و ارسال کننده و دریافت کننده محتوا توانایی انجام آن را دارند1. با توجه به این توضیحات مشخص میشود که اگر پول الکترونیک رمزنگاری شود دیگر محتوای آن نامفهوم خواهد شد و تنها دریافت کننده آن که مشخص نیست در کدام نقطه از جهان قرار دارد میتواند با اجرای برنامه رمزگشایی مربوطه از آن آگاهی یابد. به این ترتیب چنان سطحی از محرمانه بودن و ناشناس ماندن برای این مبادلات مهیا میشود که هر کس میتواند از هر جای دنیا مبلغ مورد نظر خود را به نقطهای دیگر ارسال کند، بی آنکه کسی از محتوای آن آگاهی یابد. و این حالت بهترین وضعیت ممکن را برای پولشویان فرهم میکند چون آنها دیگر مجبور نخواهند بود برای تطهیر اموال نامشروع خود مراحل سه گانه مورد نظر را طی کنند یا به خاطر آن مرتکب جرایم دیگری نظیر حمل، تطهیر یا تهدید کارمندان مؤسسات مالی و بانکی شوند.
در کشورهایی مثل آمریکا که محل عمده خرید و فروش مواد مخدر است امکان واریز این وجوه کلان به حسابهای بانکی یا انجام خریدهای نقدی به وسیله آنها وجود ندارد. چرا که اولاً بانکها بدون شناسایی کامل مشتری از افتتاخ حساب برای وی سرباز میزنند. ثانیاً در آمریکا نه تنها بانکها که افراد و مؤسساتی مثل صرافیها، بنگاههای ملی و حتی و کلا از اواسط دهه 80 میلادی طبق قانون موظف شدهاند موارد مشکوک و نیز معاملات نقدی بالاتر از ده هزار دلار را به مقامات دولتی گزارش دهند.2
بنابراین پولشویان راهی جز انتقال اسکناسها و چکها به خارج از آمریکا و گذاشتن آنها در بانکهای کشورهای دیگر و سپس در صورت لزوم، انتقال مجدد آنها از طریق نظام بانکی بینالمللی به بانکهای آمریکایی ندارند.
بهطور کلی کشورهای جهان را از لحاظ نظام ارزی به دو دسته اصلی میتوان تقسیم کرد: در یک دسته از کشوها، نظام ارزی حاکم میباشد که در آنها ورود و خروج ارز آزاد میباشد. دولت و بانک مرکزی در بازار ارز مداخله نمیکنند و بازار ارزی این دسته از کشورها در واقع یک بازار جهانی ارز را تشکیل میدهد. در مقابل دسته دیگری از کشورها، دارای نظام کنترل ارزی میباشند. در این کشورها ورود و خروج ارز در کنترل و هدایت مقامات سیاسی و ارزی میباشد و بالطبع ارتباط آزاد با بازارهای جهانی وجود ندارد. بسیاریاز کشورها به ویژه کشورهای جهان سوم با جای گرفتن در دسته اخیر، حق دشتن حسابهای ارزی را به شهروندان خود نمیدهند. کنترلهای تبدیل ارز همچنین در کشورهایی که ارز آنها در مقایسه با ارزهای خرجی قویتر، ضعیف است برای جلوگیری از اقدام شهروندان به خارج
ساختن داراییهای خود از قلمرو اختیارات کشور، اعمال میگردد. اگر کشوری در امور ارزش سختگیری و محدودیت بیش از حد به خرج دهد، مجریان و پولشویان، پولهای خود را به قلمرو قضایی دیگری که همکاری بیشتری با آنها مینماید منتقل میکنند.1
یکی از شایعترین روشها برای انتقال سرمایه یا وجوه نقد خارج از کشور استفاده از بانکها و مؤسسات مالی است که دارای فعالیت بینالمللی میباشند.
کارتهای هوشمند دارای یک پردازنده کوچک میباشند که حاول یک مدار مجتمع است که تعداد محدوی حافظه و هوش دارد که به آن توانایی استقلال در تصمیم گیری را میدهد. این کارتها برای ذخیره کردن دادهها و اطلاعات دارای حافظههای کوچک کامپیوتری به کار میروند. این کارتها قابلیت انجام عملیات و معاملات را دارند و حسابهای بانکی بلافاصله از طریق ارتباطات پیوسته ایجاد شده بین ماشینهای تحولدار خودکار و پایانههای انتقال وجوه الکترونیکی،در محل فروش و بانکها ثبت میشود.
2- جلالی، فراهانیف امیر حسبن، پولشویی الکترونیکی، فصلنامه تخصصی فقه و حقوق، سال اول، شماره 4،بهار 84، ص 121.
1 – موسوی مقدم، محمد، تطهیر درآمدهای ناشی از جرم، انتشارات ابان، سال 81، ص96.
2 – جزایری، مینا، پولشویی به عنوان یک جرم مستقل، مجموعه مقالات همایش بین المللی مبارزه با پولشویی، خردید 82، نشریه مبارزه با مواد مخدر، ص 97.
1 – جلالی فرهانیف امیر حسین، همان، ص 123.
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
بررسی تحلیل تکوین جرم در فضای مجازی با تأکید بر قوانین کیفری ایران
