عوامل موثر بر انگیزه پیشرفت تحصیلی دانشآموزان
محققان در بررسی همه جانبه پیشرفت تحصیلی به عوامل درون فردی (روان شناختی) و محیطی که پیشرفت تحصیلی را پیش بینی میکنند، پراخته اند. یکی از عوامل درون فردی انگیزش تحصیلی است. انگیزش تحصیلی یک درگیری تحصیلی یا به عبارت دیگر سرمایه گذاری شناختی، عاطفی و رفتاری برای پیشرفت در تعلیم و تربیت بر اساس اهداف آموزشگاهی است (تاکر[1]، رایکو[2] و هرمان[3]، 2011، به نقل از حجازی، 1386).
ارزشیابی مداوم و مستمر وضعیت تحصیلی دانشآموزان در طول تحصیل و بررسی عوامل مرتبط با آن یک از ارکان ضروری و اجتناب ناپذیر بهبود کیفیت نظام آموزشی به ویژه در دانشگاهها میباشد این امر در تدوین برنامه آموزشی بهتر، ارتقای کیفیتی آموزش و نهایتا در اصلاح و بهبود کارایی مسئولین مربوطه تاثیر به سزایی دارد (همائی، 1387).
توجه به این امر چیزی است که در تمام دنیا در رأس برنامههای توسعه آموزش مد قرار میگیرد به منظور پیش بینی وضعیت تحصیلی دانشآموزان، تعیین ملاکها و متغیرهای مناسب از جمله عمدهترین حوزههای پژوهشی است که محققان علوم تربیتی و روان شناسی در آن فعال میباشد. تحقیقات بسیاری در زمینه پیش بینی عملکرد تحصیلی انجام پذیرفته است و وضعیت اقتصادی اجتماعی سطح تحصیلات، آموزش و نمرات آزمونهای پیشرفت تحصیلی و هوش از جمله شاخصهایی است که محققان از آن جهت پیش بینی وضعیت فرد در آینده استفاده می نمایند (همائی، 1387).
چرا بعضی از دانشآموزان مشتاقانه به دانشگاه روی میآورند و در مطالعه کردن از خود سخت کوشی نشان میدهند حال آنکه بعضی دیگر از مطالعه اجتناب میورزند؟
چرا بعضی از دانشآموزان از تحصیل در دانشگاه و خارج از آن لذت میبرند و به پیشرفتشان افتخار میکنند، حال آنکه بعضی دیگر نسبت به یادگیری دلواپس و ناشادند؟
اینها پرسشهای انگیزشی هستند و با یادگیری تحصیلی دانشآموزان ارتباط مهمی دارند. انگیزش با یادگیری ارتباط دارد زیرا یادگیری فرایندی متعالی است که مستلزم کوشش عمدی و آگاهانه است، حتی اگر دانشآموزانی که از توانایی بالا برخوردارند، هنگام یادگیری توجه کافی نداشته باشند و کوشش از خود نشان ندهند قادر به یادگیری نخواهند بود برای اینکه دانشآموزان بتوانند از برنامههای درسی دانشگاه حداکثر بهره را ببرند باید اساتید زمینهای فراهم آورند که در آن دانشآموزان به درگیری در فعالیت یادگیری برانگیخته شوند (محمدپور، 1390).
انگیزه پیشرفت مهمترین انگیزه در روان شناسی تربیتی است و تحقیقاتی هم پیرامون این سازه صورت میگیرد تلاشی است در جهت بهبود پیشرفت تحصیلی دانشآموزان و مهمترین کاربردها را در امر آموزش و پرورش دارد (موسوی راد، 1391). البته گاهی افراد امر جستجوی فعالیت مثبت و پیشرفت در کار موفق شده و زمانی نیز شکست میخورند زمانی که دانشآموزان تصور میکنند در یک تلاش موفق تر بوده اند آنها تشویق به یادگیری در آینده میشوند و برعکس زمانی که دانشآموزان در یک دوران با شکست مواجه شده انگیزه آنها برای ادامه تلاش با مشکل روبرو میشود.
بحث انگیزه پیشرفت برای اولین بار و به صورت علمی تحت عنوان نیاز توسط موری مطرح شد (بهرامی، 1391) او برای انسان چندین نیاز مطرح کرد که برخی زیستی و برخی روانی هستند. انگزش پیشرفت یک نیاز اجتماعی است و عبارت است از غلبه کردن بر موانع، رسیدن به استانداردهای عالی، رقابت با دیگران و پیشی گرفتن از آنها (دارابی، 1391).
پژوهشهای انجام شده در زمینه انگیزه نشان داده اند که افراد از لحاظ این نیاز تفاوتهای زیادی با یکدیگر دارند. بعضی از افراد دارای انگیزش سطح بالایی هستند و در رقابت با دیگران در کارهای خود برای کسب موفقیت به سختی میکوشند. بعضی دیگر انگیزش چندانی به پیشرفت و موفقیت ندارند و از ترس شکست آماده خطر کردن برای موفقیت نیستند (سلگی، 1391).
داشتن هوش و استعداد را عامل پیشرفت در تحصیل علم و کسب دانش میدانند ولی این تعریف کامل و جامع نیست، زیرا گذشته از این واقعیت که عدم موفقیت تحصیلی و علمی افراد پرهوش بی شماری، این مدعی را باطل میکند، علاوه بر هوش که اصل لازم برای پیشرفت تحصیلی است عوامل دیگری نیز در تحصیل علم و دانش دخالت دارند مانند عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی-فرهنگی و وضع بدنی و جسمی و … (اسودی، 1391).
روان شناسان انگیزه پیشرفت و موفقیت را جزء انگیزههای اکتسابی آدمی دانسته اند (مک کللند[4] و همکاران، 2011، به نقل از امیرافشاری، 1380) بیش از سایرین مفهوم انگیزه پیشرفت را مورد بررسی قرار داده اند. از نظر آنها انگیزش پیشرفت زمانی مطرح میشود که شخص در فعالیت خود معیار ممتازی را الگو قرار دهد و در پی موفقیت باشد.
تحقیقات نشان میدهد که هر شدت انگیزش پیشرفت بیشتر باشد به همان اندازه موفقیت فرد افزایش خواهد یافت. همچنین انگیزه پیشرفت به عنوان یکی از پیش نیازهای اساسی یادگیری در نظر گرفته میشود انگیزش پیشرفت تاثیر فراوانی بر عملکرد افراد دارد.
به اعتقاد بسیاری از روان شناسان و مربیان همانند (بلوم[5] و واینر[6]، 2011، به نقل از امیرافشاری، 1380) یکی از عوامل پیشرفت در کلاس درس عامل انگیزش است و اغلب مربیان به احتمال قوی با نظر بیوگلسکی موافقند که انگیزش عامل اساسی پیشرفت تحصیلی میباشد.
انگیزش پیشرفت بر پایه دستیابی به موفقیت و برآورده ساختن آرزوهایمان در زندگی استوار میباشد و انگیزش پیشرفت باعث تأثیرگذاری بر شیوه اجرای یک تکلیف و نشان دادن تمایلات شایستگی میشود (هاراکیویز، رون؟، کارترز، اتوووالیوت[7]، 2011). سائقهای فیزیولوژیکی پایه، رفتار طبیعی ما را در محیطهای گوناگون تحت تاثیر قرار میدهند. بسیاری از اهداف ما بر پایه مشوق ها[8] استوار است و دامنه آن میتواند از گرسنگی تا نیاز به عشق و روابط جنسی پخته در نوسان باشد. دامنه انگیزش پیشرفت میتواند از نیازهای بیولوژیکی تا ارضای تمایلات خلاق و دستیابی به موفقیت در رقابتهای مخاطره آمیز تغییر یابد. به طور کلی افراد دارای انگیزه پیشرفت احساس میکنند که بر زندگی شان تسلط دارند و از آن لذت میبرند آنها سعی میکنند عملکرد خود را بهبود بخشند و ترجیح میدهند کارهایی را انجام دهند که چالش برانگیز باشد و به کارهایی دست زنند که ارزیابی پیشرفت آنها امکان پذیر باشد (اریکسون، 2011، نقل از یارمحمدیان و همکاران، 1388).
[1] – Tucker
[2] – Rayco
[3] – Herman
[4] – Mc Celland
[5] – Bloom
[6] – Weine
[7] – Harackiewicz, Barron, Carters, Lehto and Elliot
[8] – Lncentive
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
