آثار تخریبی رادیکال‌های آزاد

تخریب اکسیداتیو لیپیدی[1]

 

تخریب اکسیداتیو لیپیدی واکنشی است که مستلزم حمله رادیکال‌های آزاد به اسیدهای چرب غیراشباع شده با پیوندهای چندگانه می‌باشد. هنگامی تخریب لیپیدی جنبه زیان‌آوری به خود می‌گیرد که اسیدهای چربی که تحت حمله رادیکال‌های آزاد قرارگرفته‌اند تبدیل به رادیکال آللیک با پیوند دوگانه شوند. پیوندهای دوگانه ضعیف می‌توانند با اکسیژن برای تولید رادیکال لیپید پراکسیداز ترکیب شوند. لیپید پراکسیداز تولیدشده معمولاً به آلدئید تجزیه می‌شود (مثل مالون دی آلدئید) که این آلدئید نیز می‌تواند با لیپیدها، پروتئین‌ها و قندها و DNA پیوند عرضی برقرار کرده یا سبب تغییر ساختاری آن‌ها گردد . فرایند پراکسیداسیون لیپیدی در کل نیازمند رادیکال‌های آزاد و پیوندهای ضعیف چندگانه اسیدهای چرب غیراشباع می‌باشند(60).

2-2-3-2. تخریب اکسیداتیو پروتئین‌ها[2]

 

پروتئین‌ها می‌توانند توسط گونه‌های واکنش‌پذیر اکسیژن مشتق شده از غشا یا تولیدشده به‌وسیله مراحل آبی مثل نیترید اکساید، رادیکال هیدروکسیل یا پراکسید هیدروژن و رادیکال‌های آلکوکسی یا پراکسی و همچنین رادیکال‌هایی با مرکزیت کربنی مورد حمله قرارگرفته و تخریب اکسیداتیو پروتئینی در آن‌ها روی دهد (شکل1-2).

تخریب اکسیداتیو پروتئین‌ها می‌تواند به‌وسیله دو مکانیسم روی دهد:

مکانیسم اول از طریق فرایندهای احیا – انتقال فلزات صورت می‌گیرد که در آن فلزات با جایگاه‌های  آزاد پروتئین‌ها ترکیب می‌شوند. روش دوم یا روش غیر وابسته به فلز روشی است که طی آن‌گونه‌های واکنش‌پذیر اکسیژن سبب اکسیداسیون اسیدهای آمینه‌ای همانند متیونین، هیستیدین و تریپتوفان حساس به رادیکال‌های پیروکسیل و آلکوکسیل می‌شوند(61).

[1] -Oxidative damage of lipids

[2] -Oxidative damage of proteins

تخریب اکسیداتیو DNA[1]

 

رادیکال‌های آزاد می‌توانند موجب آسیب بخش‌های مختلف DNA سلولی شوند. یکی از مخرب‌ترین حمله‌های رادیکال‌های آزاد، حمله رادیکال‌های هیدروکسیل حاصل از واکنش فنتون به بازهای DNA است که سبب اضافه شدن OH به پیوندهای دوگانه پرالکترون موجود در پورین و پیریمیدین می‌شود. روش‌های مختلف تخریب DNA بیشتر از همه به پورین‌های اکسیدشده، فرمامید و پیریمیدین ها، 7- متیل گوانین، 3- متیل آدنین، 6- متیل گوانین، 8- نیتروگوانین و 8- هیدروکسی 2- دزوکسی گوانوزین می‌باشد که به دلیل پتانسیل موتاسیونی بسیار زیادی که 8- هیدروکسی 2- دزوکسی گوانوزین دارد بخش زیادی از پژوهش‌ها متوجه اندازه‌گیری این شاخص بوده است

[1] -Oxidative damage of DNA